Halet Çambel

Bir süre önce Nacide Berber’in beni çok heyecanlandıran “Yaşam Öyküleri Serisi” yayımlanmaya başladı. İlk olarak Füreya kitabını okumuş ve buraya yazmak için o doğru zamanı beklerken hemen ardından Halet Çambel kitabını görünce ayrı bir heyecanlanmıştım. “Geçmişle bugünü buluşturan kadın” alt başlığındaki bu eser geçtiğimiz haftalarda White Ravens 2020 kataloguna (sayfa:104) seçildi.

Halet Çambel

Halet Çambel, 1916’da Berlin’de doğar. Yaşamının Almanya’da başlamasının nedeni, babasının Berlin’de askeri ateşelik görevini sürdürüyor olması ancak Halet Çambel 8 yaşındayken Türkiye’ye dönerler. Halet’in okulda en sevdiği ders sanat tarihidir ve sanatın yanında başka bir tutkusu da spor olur ve eskrim dersleri almaya başlar. Liseden mezun olduktan sonra Fransız hükümetinden bir burs alarak 1935-1939 yılları arasında Paris Sorbonne Üniversitesi’nde arkeoloji eğitimi alır ve henüz 19 yaşındayken ilk kazı deneyimini yaşar.

Atatürk’ün isteğiyle olimpiyat oyunlarına kadın sporcuların da gönderilmesi kararı üzerine 1936 Yaz Olimpiyatları’nda eskrim dalında Türkiye’yi temsil eder ve arkadaşı Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte Türkiye’den olimpiyatlara katılan ilk kadın sporcular olurlar. O dönemin Almanya Başbakanı Adolf Hitler’in makam davetini ise reddeder.

1940 yılında şair-gazeteci Nail Çakırhan ile evlenir ve bu birliktelik ortak hayallere kapıları aralar.

Arkeoloji

Halet Çambel’in yaşamındaki en önemli gelişme ise, 1947 yılında Profesör Bossert ve Doçent U. Bahadır Alkım başkanlığında, Türk Tarih Kurumu ve İstanbul Üniversitesi adına Karatepe-Aslantaş kazısında 2700 yıllık bir medeniyet olan Hitit Şehir Krallığı’nı keşfetmeye başlamaları, ömrünün büyük bir kısmını Toroslarda geçirmesi ve bölgeyi her anlamda kalkındırma yolunda attığı adımlar olur.

Aynı zamanda da bir dilbilimci olan Çambel Türkçede kullandığımız birçok arkeolojik kavramı ilk olarak çevirip kullanan kişidir. 40 yıldan fazla bir zaman tarih öncesi çağları aydınlatmaya çalıştıktan sonra 1984 yılında emekli olur ancak kazılara katılmaya devam eder.

Kitap Hakkında

Biyografi okumayı çok severim. Ve bu kitabı okurken de Halet Çambel’i ne kadar az tanıdığımı fark edip üzüldüm. Yazar, Nacide Berber -Füreya kitabında da aynı şeyi hissetmiştim- bu deniz derya hayatı ve kaynakçayı çok iyi bir şekilde derleyip toparlamış. Yukarıda kısaca bahsettiğim özgeçmiş bilgisini de kitaptan faydalanarak yazdım. Kitabın sonunda detaylı bir Halet Sözlüğü de yer alıyor.

Kitapta en sevdiğim şeylerden biri de, alt başlıkların kronolojik sırasında bilgilerin sıkmadan ve sohbet havasında verilmiş olması. Ve metinlere eşlik eden pastel renkli duru çizimler. Deniz Üçbaşaran‘ın çizimlerini Limon Ağacı’nın Şarkısı kitabından beri takip ediyor ve çizimlerini çok seviyorum.

Bu seri ile tanışan çocukların çok şanslı olduklarını düşünüyorum. Keşke Adile Naşit, Mina Urgan, Betül Mardin, Muazzez İlmiye Çığ ve Türkan Saylan‘ın hayat hikayelerini de bu seride okuyabilsek.

Yazar Nacide Berber şurada kısaca “Yaşam Öyküleri Serisinden” bahsetmiş, devamının gelecek olmasına ayrıca çok sevindim.
Sokrates Dergi’de yer alan ve kitapta da kaynakça olarak gösterilen bu yazı da ilginizi çekebilir.

Lokum Çocuk Kütüphanesi’nde yer alan diğer biyografi türündeki eserlere de bakmak isteyebilirsiniz.

Geçmişle Bugünü Buluşturan Kadın
Halet Çambel
Yazan: Nacide Berber
Resimleyen: Deniz Üçbaşaran
Final Kültür Sanat Yayınları, 2020, 62 sayfa, 9+