Teunis ve Çok Tuhaf Hayvan Öyküleri

Toon Tellegen‘ın Teunis kitabını bir kitapçı keşfinde 2014 yılında bulmuştum. Kapak öyle güzeldi ki yazarına bile bakmadan almış, Elif’i uyutmaya çalıştığım ve onun zoraki uyuduğu yarım saatlik zamanlarda bu kitabı okumuştum. Zaten kıpırdama imkanım yoktu, o dönem ayağımda sallıyordum Elif’i ve sallarken bile kitap okuyabilme becerisi geliştirmiştim. Yanıma termoste kahve alma fikri aklıma geç gelmişti ama olsun. Konuyu dağıtmayalım. Konumuz Teunis ve Çok Tuhaf Hayvan Öyküleri kitapları.

Toon Tellegen

1941 yılında Hollanda’da doğan Toon Tellegen tıp eğitimi almış ve Kenya’da geçirdiği üç yılın ardından Amsterdam’da aile doktoru olarak çalışmış. İlk çocuk kitabı 1984 yılında yayımlanmış ve birçok kitabı ödüller almış ve çeşitli dillere çevrilmiş.
Türkçe’de ise sadece iki kitabı var ve ne yazık ki ikisinin de baskısı yok. Bunun sebebini bilmiyorum. Mektuplar özel ilgi alanımda olduğu için “Letters To Anyone And Everyone” kitabını öncelikle okumak isterdim açıkçası.

Teunis ve Çok Tuhaf Hayvan Öyküleri

Teunis

Bu kitabı 2014 yılında okuduğumda o zamanki bloğuma yazmıştım ancak yazıları bu bloğa aktarırken bazı yazılarımı kaybettiğimi önceden de söylemiştim. Teunis de ne yazık ki onlardan biriydi. Neyse ki bu sayede kitabı yeniden okuma şansım oldu. Aradan neredeyse yedi yıl geçmiş olmasına rağmen benzer duygularla okumak da hoşuma gitti. En azından sallanmadan okudum 🙂

“Teunis bir fil. Annesi de bir fil, babası da. Babası hem fil hem de bir kaşif. Teunis ve annesi onu hiç görmüyorlardı.”

Hikaye tam olarak böyle başlıyor ve ilk cümleden de  hikayenin gidişine dair bir şeyler sezinlemiş olsam da kapaktaki çizimin etkisiyle sanırım bu hikayede sığ sularda gezeceğimi düşünme yanılgısına kapılıyorum. Ancak sayfalar ilerledikçe Teunis ile beraber benim de kafam karışıyor.

Teunis ve Annesi

Teunis ve annesi, insanların dünyasında yaşayan filler. Teunis okula gidiyor, resim yapmaya çalışıyor, futbol oynuyor ve hatta denizde yüzüyor. Bazı şeyleri daha güç yapsa da bazı şeylerde de hiç zorlanmıyor. (Akvaryumun suyunu tek seferde değiştirebilmek gibi.)

Teunis’in en büyük arzusu bir gün, kapalı bir kapıdan hızla geçmek ve orada file benzeyen bir delik bırakmak. Bu arzuyu kitap boyunca çeşitli yerlerde tekrarlıyor Teunis ve her defasında onun bunu yapabilmesi için teşvik edesim geliyor. Böylesi bir arzu mutlu sonu hak ediyor çünkü.

“Ancak Teunis mutlu değildi. Kafası düşüncelerle doluydu. Kafasının içi tamamen düşüncelerle doluydu. Gözlerinin arkası, Kulaklarının içi, hortumunun ucu bile doluydu. Yüzlerce düşünce, kafasında karmakarışık duruyor ve birbirlerini kenara itiyorlardı. Hepsi önde durmak istiyor ve hepsi dışarıya fırlamak istiyordu. Ancak bunu birisi bile başaramıyordu.”

Evlerine gelen bir telefona Teunis’in verdiği cevap da manidar:
“Kimsiniz? Bunu gerçekten bilmek isterdim.”

Kitap boyunca bunun aksini düşünmemize sebep olacak pek fazla argüman olmasa da ben Teunis’in fil imgesi altında yazarın vurgulamak istediği “Ben kimim? / Sen kimsin?” sorgulamasını bir erkek çocuğun üzerinden yaptığını düşündüm. Kim olunduğu üzerine yapılan bolca simge, gönderme ve sorgulama bizi tam olarak bir yere götürmüyor. Kitaptan öyle bir beklentimiz de yoktu zaten. “Kendin ol yeter!” gibi bir klişeye asla yaklaşmıyor mesela, bu hoşuma gitti.

Annesiyle beraber gittikleri hayvanat bahçesinde gördükleri “vahşi” filler ile yeniden sorgulamalar yapılıyor ve hikayeye girip hayvanat bahçesindeki mutsuz hayvanları tek tek kurtarasım geliyor.

Atlamak istediğim bir detay var kitapta; o da mektuplar. Önemli bir yer işgal etmiyor gibi görünse de Teunis’e gelen bu mektupları annesinin yazdığından şüphelenmiştim. Anne fil zaten hikayenin görünmeyen kahramanı bence. Tek başına bir çocuk büyütüyor ve bu haliyle ona da sarılasım geliyor.
Baba içinse yorum yapmak istemiyorum…

“Keşke ben de bir fil olsaydım.”

Keşke baskısı olsa bu kitabın ve kitap kulübümüzde bu kitap hakkında konuşsak, kafa yorsak ve Teunis’i konuk etsek…

Çok Tuhaf Hayvan Öyküleri

Bu kitap biraz (!) kalın yani sadece 650 sayfacık. Uzun zaman oldu alalı ve tamamını da okumadık. Ancak çocuklar ara ara bu kitaptan hikayeleri okuttukları için kitapla ilgili fikrim var. Mavibulut Yayınları tarafından 2011 yılında yayımlanan kitabın çevirisini de Burak Sengir yapmış. Adını bir dönem Hayykitap‘taki harika kitapların çevirilerinden anımsayabilirsiniz. (Yerinizde olsam bu kitapların peşine de ayrıca düşerdim ve o kitapların o dönemki editörü Gökçe Ateş‘e de selam yollardım.)

Daha fazla Toon Tellegen kitabı okuyabilmek isterdim açıkçası. Küçük bir vesileyle de olsa bu kitaplardan bloğuma bahsetmek bana da iyi geldi.

Ben de Teunis gibi en büyük tutkumun ne olduğu üzerine düşünmeye başladım. “Tutku” önemli bir kavram. Ve benim aklıma yine hayalim olan çocuk kütüphanesi ve çocuk kitapları gelmesi de tesadüf olmasa gerek. Ne dersiniz?

Teunis
Yazan: Toon Tellegen
Resimleyen: Jan Jutte
Çeviren:Kevser Canbolat
Aksel Yayıncılık, 2008, 62 sayfa, 8+

Çok Tuhaf Hayvan Öyküleri
Yazan: Toon Tellegen
Çeviren: Burak Sengir
Mavibulut Yayıncılık, 2011, 650 sayfa